In 2022 organiseerden we een grootschalig publieksonderzoek voor alle Vlaamse musea. Dit onderzoek werd aangeboden door ICOM Belgium Flanders in samenwerking met Universiteit Antwerpen en LMR (facilitator van grootschalige onderzoeksprojecten). Ook Brussels Museums sloot aan bij dit initiatief.
Als museum kon je je eigen bezoekers, afhakers en niet-bezoekers bevragen over hun participatiegedrag en hun behoeftes via een wetenschappelijk onderbouwd onderzoek. Het gedrag, de meningen en de verwachtingen van de bezoekers werden in kaart gebracht evenals ook de impact van het museum op het welzijn van haar bezoekers.
Op 6 februari 2023 sloten we de eerste editie van deze bevraging af met een de studiedag, waarop de resultaten werden voorgesteld en handvaten en best practices aangereikt om het onderzoek in de praktijk om te zetten.
Hieronder vinden jullie het algemene rapport en de presentaties van deze studiedag.
We delen ook graag het persbericht dat de UAntwerpen verspreidde en dat de basis vormde van enkele krantenartikels de afgelopen weken.
Wil je meer weten over het verloop van dit publieksonderzoek, ga dan naar de project-pagina.
Deze documenten werden besproken op de studiedag in februari:
PERSBERICHT UANTWERPEN
Groot publieksonderzoek schetst beeld van museumbezoekers
"Vlaamse musea scoren gemiddeld 8,4 op 10"
Met een grootschalig publieksonderzoek bracht ICOM Belgium Flanders samen met de Universiteit Antwerpen en studiebureau LMR het gedrag van museumbezoekers en de impact van een museumbezoek in kaart na de ingrijpende coronacrisis en de aanhoudende energiecrisis. Maar liefst 9145 respondenten werden in het voorjaar en tijdens de zomer van 2022 bevraagd over hun gedrag, tevredenheid en motivaties. Op die manier krijgen de 50 participerende musea een helder beeld van hun profiel en potentieel.
Wat meteen opvalt in de resultaten is dat de motieven voor het museumbezoek uiteenlopend zijn. 44% van de museumbezoekers geeft aan dat ze vooral komen om een bepaalde tentoonstelling te zien. Daarnaast willen velen ook gewoon het ganse museum zien (36%). Vaak gaat het ook om een combinatie van motieven. Er zijn verschillen te detecteren naargelang het type bezoeker. Frequente museumbezoekers gaan vooral naar een museum om up-to-date te blijven en om een bepaalde tentoonstelling te zien (52%). Voor occasionele bezoekers zijn sociale beweegredenen dan weer belangrijker.
Ook op vlak van leeftijd zijn er verschillen. Jongeren blijken iets spontaner en zullen vaker een museum binnenspringen als ze er toevallig in de buurt zijn ten opzichte van oudere museumbezoekers (12%). Ook sociale redenen zijn in de leeftijdsgroepen onder de 44 jaar belangrijker. Over het algemeen zijn bezoekers erg tevreden over de huidige musea: ze scoren gemiddeld een 8,4/10.
Musea zijn een veilige haven
Het museum van de toekomst is voor de bezoekers nog meer een plek voor ontmoeting en om nieuwe dingen te ontdekken. "Het is een plek waar iedereen welkom is om kunst en cultuur te ontdekken en te vieren", weet prof. Annick Schramme (UAntwerpen). "Er is een grote diversiteit aan kunst en cultuur, inclusief interactieve activiteiten voor volwassenen en kinderen, en een combinatie van analoge en digitale technologieën."
Ook de impact van de musea op het psychosociaal welzijn van haar bezoekers werd gemeten, een factor die in impactstudies vaak onderbelicht blijft. Uit de studie blijkt dat musea worden gezien als een veilige haven, ze geven stof tot nadenken, helpen om kritisch na te denken en scoren positief op het verruimen van de blik van de bezoeker.
Omdat zo'n meting in 2022 door UAntwerpen en LMR ook bij bibliotheken en cultuurhuizen werd uitgevoerd, maken de onderzoekers in de studie ook een vergelijking. Schramme: "Musea scoren door de band beter op de dimensie 'perspectief'. Ze geven meer stof tot nadenken en verruimen de blik. Daarentegen scoren cultuurhuizen sterker op gebied van gemeenschapsvorming."
Digitaal bezoek
Tot slot staat de studie ook stil bij 'het digitale museum'. Hierbij werd in hoofdzaak gefocust op het online museumbezoek: uiteraard zijn er veel meer dimensies aan digitalisering die in toekomstig onderzoek meegenomen zullen worden. De coronacrisis heeft tot veel innovatie geleid, maar is er een toekomst voor meer digitale museumtoepassingen ? Uit de bevraging blijkt dat meer dan 70% van de respondenten nog nooit een museum digitaal heeft bezocht. Zij die dat wel deden, bekeken ofwel de collectie online (15%) of volgden een virtuele tour.
De respondenten die aangaven een museum digitaal bezocht te hebben, stipten aan dat ze het museum in kwestie voordien ook al eens live bezocht hadden. In iets minder dan de helft van de gevallen ging het om een eenmalig experiment. "Er zijn slechts heel weinig reguliere online museumbezoekers. Dit hangt sterk samen met het aanbod: het is sterk groeiend en kan ook nog aan kwaliteit winnen. De rol van een digitaal museumaanbod lijkt op dit moment voornamelijk een extra toevoeging bij het 'fysieke' museumbezoek", besluit Schramme.
Meer weten?
Prof. Annick Schramme UAntwerpen): annick.schramme@uantwerpen.be en +32 477 37 39 47.
Sergio Servellón (ICOM Belgium Flanders): sergio.servellon@icom-belgium-flanders.be.